Opis
KWAS AMIDOSULFONOWY
Kwas amidosulfonowy, znany również jako kwas sulfaminowy lub kwas amidosiarkowy (H2NSO3H) to organiczny związek chemiczny o strukturze zawierającej grupę aminową (-NH2) i grupę sulfonową (-SO3H). Jest to bezbarwna substancja krystaliczna, która jest stosowana przede wszystkim jako składnik środków czyszczących, np. w detergentach, środkach dezynfekujących, a także jako kwasowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Kwas amidosulfonowy ma właściwości higroskopijne, co oznacza, że łatwo przyciąga i wiąże cząsteczki wody z otoczenia. Ponadto, w wodzie ulega dysocjacji jonowej. Jest to kwas o średniej mocy, o umiarkowanej toksyczności, dlatego należy zachować ostrożność w jego stosowaniu i przechowywaniu. Zgodnie z przepisami ADR, kwas amidosulfonowy jest sklasyfikowany jako substancja niebezpieczna, o numerze UN 2967.
Kwas amidosulfonowy jest typowo otrzymywany poprzez rozpuszczenie mocznika [CO(NH2)2] w oleum (roztwór SO3 w bezwodnym kwasie siarkowym). Alternatywną metodą jest również dwuetapowa reakcja wykorzystująca tlenek siarki (VI) (SO₃) i amoniak (NH₃). Produktem reakcji tych związków jest amidosiarczan amonu (NH₄HSO₃), który jest następnie poddawany działaniu wysokiej temperatury, uwalniając amoniak (NH₃) i tworząc kwas amidosulfonowy. Ponadto, kwas amidosulfonowy można otrzymać w reakcji chlorku amonu (NH₄Cl) z siarczanem(VI) chloru (SO₂Cl₂). Proces produkcji powinien odbywać się w środowisku kontrolowanym, aby uniknąć nadmiernej emisji SO₃ i NH₃, które są substancjami toksycznymi.
Kwas amidosulfonowy reaguje z zasadami, tworząc sole, zwane amidosiarczami. Ponadto, w obecności katalizatora (np. kwasu siarkowego), kwas amidosulfonowy reaguje z alkoholami, wchodząc w reakcję estryfikacji. W tej reakcji powstają estry sulfonowe. Kwas amidosulfonowy reaguje także z metalami aktywnymi (np. magnezem lub cynkiem), tworząc sole i wydzielając wodór. Kwas amidosulfonowy jest zarówno utleniaczem, jak i reduktorem. W wyniku redukcji wytwarza amoniak, a warunkach silnego utleniania może ulec przemianie do kwasu siarkowego (VI). Ponadto, reaguje z halogenami: w kwaśnym środowisku w reakcji z chlorem lub bromem kwas amidosulfonowy działa jako reduktor, a halogeny przechodzą w kwasy halogenowodorowe. Kwas amidosulfonowy może reagować również z nadtlenkiem wodoru (H₂O₂), tworząc nadsiarczany. Reakcje kwasu amidosulfonowego są przydatne w analizie chemicznej: titracja ( standardowy kwas w miareczkowaniu roztworów zasadowych) oraz jako stabilizator chloru (wiąże nadmiar chloru, co czyni go przydatnym w analizach wodnych).
Rynek
Liderem globalnego rynku kwasu amidosulfonowego jest region Azja-Pacyfik. Najważniejszą rolę w produkcji i eksporcie odgrywają Chiny, Indie i Japonia. Ponadto, w Ameryce Północnej, jednym z głównych producentów są Stany Zjednoczone. W Europie praktycznie nie produkuje się kwasu amidosulfonowego, a jej jedynym producentem jest Austria. W Polsce produkcja tego kwasu nie odbywa się.
Kwas amidosulfonowy można pakować na wiele sposobów. Często wykorzystywane są worki foliowe z tworzywa sztucznego (np. PE) o gramaturze 25 kg. Stosuje się również worki papierowe z wkładką polietylenową kiedy istnieje możliwość przechowywania substancji w suchych magazynach. Ponadto, wykorzystywane są szczelnie zamykane beczki lub wiadra z tworzyw sztucznych (np. 5, 10, 20 kg). Do przechowywania dużych ilości kwasu amidosulfonowego stosuje się Big Bagi, czyli duże worki elastyczne o pojemności 500–1000 kg.
ZASTOSOWANIE
Kwas amidosulfonowy znajduje zastosowanie w wielu różnych przemysłach. Może być wykorzystywany jako odkamieniacz, a także jako składnik środków czyszczących. Ponadto, w przemyśle chemicznym stosuje się go jako regulator pH, a także do syntezy organicznej innych związków (np. guanidyny). W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywany jest do syntezy leków przeciwhistaminowych i antybiotyków, oraz jako środek oczyszczający do produktów farmaceutycznych. W przemyśle tekstylnym reguluje pH kąpieli barwiących, poprawiając trwałość i intensywność kolorów. W metalurgii, kwas amidosulfonowy usuwa tlenki i zanieczyszczenia z powierzchni metali, przygotowując je do dalszej obróbki. Stosowany do jest także do tworzenia pokryć ognioodpornych do tkanin, w galwanotechnice oraz do impregnacji papieru i rafinacji metali.
ŚRODKI OSTROŻNOŚCI/PIERWSZEJ POMOCY
| Rodzaj narażenia | Opis |
|---|---|
| Ogólne |
|
| Po narażeniu przez drogi oddechowe |
|
| Po kontakcie ze skórą |
|
| Po kontakcie z oczami |
|
| Po narażeniu przez przewód pokarmowy |
|
| Wskazania dotyczące pomocy lekarskiej | Leczenie objawowe. |
KODY ZAGROŻEŃ
| Kod | Opis |
|---|---|
| H315 | Działa drażniąco na skórę. |
| H319 | Działa drażniąco na oczy. |
| H412 | Działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki. |
| P264 | Dokładnie umyć ręce po użyciu. |
| P273 | Unikać uwolnienia do środowiska. |
| P280 | Stosować rękawice ochronne / odzież ochronną / ochronę oczu / ochronę twarzy. |
| P302 + P352 | W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ: Umyć dużą ilością wody z mydłem. |
| P305 + P351 + P338 | W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Kontynuować płukanie. |
| P332 + P313 | W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry: Zasięgnąć porady / zgłosić się pod opiekę lekarza. |
| P337 + P313 | W przypadku utrzymywania się działania drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady / zgłosić się pod opiekę lekarza. |
| P501 | Zawartość / pojemnik usuwać do obiektu unieszkodliwiania odpadów zgodnie z miejscowymi i krajowymi przepisami. |
Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (CLP), kwas amidosulfonowy jest klasyfikowany jako substancja, która: “działa drażniąco na skórę”; “działa drażniąco na oczy”; w przypadku dostania się do oczu: “zaczerwienienie spojówek, podrażnienie, łzawienie, pieczenie”, w przypadku dostania się do dróg oddechowych: “wdychanie pyłu może powodować podrażnienie dróg oddechowych”; w przypadku dostania się na skórę: “miejscowe zaczerwienienie, podrażnienie.”
Kwas amidosulfonowy nie spełnia kryteriów PBT / vPvB zgodnie z załącznikiem XIII REACH. Nie należy spodziewać się bioakumulacji. Nie ulega biodegradacji, ponieważ zawiera substancje nieorganiczne. Według systemu GHS (Globally Harmonized System), kwas amidosulfonowy klasyfikuje się jako substancja, która działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki (H412). Ta substancja może zmieniać pH wód, poważnie wpływając na równowagę ekosystemu. Zakwaszenie wody może obniżyć poziom tlenu w wodzie, a przy dłuższej ekspozycji organizmy wodne mogą doświadczać problemów metabolicznych i wzrostu śmiertelności, szczególnie w środowiskach o ograniczonym buforowaniu pH. Ponadto, jego biodegradowalność jest ograniczona, co oznacza, że po uwolnieniu do gleby może zanieczyszczać środowisko gruntowe, wpływając na mikroorganizmy i organizmy żywe. Proces jego rozkładu jest bardzo powolny. Co istotne, w formie stałej kwas amidosulfonowy nie stanowi zagrożenia dla powietrza. Jednak w wyniku reakcji chemicznych może uwalniać związki siarki, które mogą wpływać na jakość powietrza w określonych warunkach.
