Opis
WODOROTLENEK SODU – ROZTWÓR 25% 30% 45% 50%
Odczyn roztworu: pH około 14 niezależnie od stężenia
Gęstość:
50%: 1,53 – 1,55 g/cm³
45%: 1,47 – 1,49 g/cm³
30%: 1,33 – 1,35 g/cm³
25%: 1,27 – 1,29 g/cm³
Soda kaustyczna lub wodorotlenek sodu (NaOH), jest silną, nieorganiczną zasadą o budowie krystalicznej monoklinicznej. Jest to związek jonowy kationu sodowego Na+ i anionu wodorotlenkowego OH-. Jego roztwór jest silnie żrący, bezbarwny i bezzapachowy, który jest śliski w dotyku i może powodować oparzenia.
Roztwór wodorotlenku sodu jest silnie reaktywny i żrący, powodując korozję wielu metali (aluminium, cynk, miedź) i wydzielanie się wodoru. Wchodzi również w reakcje z kwasami, tworząc sole sodowe, a także z metalami amfoterycznymi. Roztwór wodorotlenku sodu znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle, np. w produkcji detergentów, szkła wodnego, mydła, gumy, sztucznego jedwabiu oraz w procesach uzdatniania wody. Należy zachować ostrożność i odpowiednio go przechowywać, aby aby uniknąć reakcji z dwutlenkiem węgla z powietrza, co może wpływać na jego właściwości. W zależności od stężenia klasyfikowany jest jako materiał średnio niebezpieczny lub materiał mniej niebezpieczny zgodnie z przepisami ADR (numer UN 1824).
Roztwór wodorotlenku sodu na skalę przemysłową otrzymuje się przez proces chlorowo-alkaliczny, czyli elektrolizę solanki (roztworu chlorku sodu). Proces ten zachodzi w specjalnych elektrolizerach z membraną lub diafragmą, które umożliwiają oddzielenie produktów reakcji. Czasem stosowany jest również proces wapienny którym węglanu sodu (Na₂CO₃) reaguje z wapnem gaszonym (Ca(OH)₂), jednak jest on mało wydajny. Początkowo, roztwór wodorotlenku sodu pozyskiwany był przez proces rtęciowy lub metodę amalgamatu rtęciowego, który był szeroko stosowany przez wprowadzeniem bardziej ekologicznych metod. W tym procesie przeprowadza się elektrolizę roztworu chlorku sodu (NaCl) a następnie reakcję amalgamatu sodu z wodą. Proces rtęciowy zakazany jest jednak w Unii Europejskiej, choć nadal jest przeprowadzany w niektórych krajach. Ta metoda jest wysoce niebezpieczna dla środowiska ze względu na toksyczność rtęci, której nawet małe ilości mogą mieć poważne skutki dla ekosystemów i zdrowia ludzi.
Rynek
W skali światowej, największymi eksporterami roztworu wodorotlenku sodu są Stany Zjednoczone, Chiny i Indie. W Europie w czołówce znajdują się Niemcy, Belgia i Hiszpania. Polska jest mniejszym, ale stabilnym eksporterem roztworu wodorotlenku sodu. Produkty z Polski zaopatrują głównie region Europy Środkowej i Wschodniej.
Roztwór wodorotlenku sodu pakowany jest na wiele sposobów. Często substancję tę przewozi się w cysternach kolejowych lub samochodowych ze stali nierdzewnej lub odpowiednio zabezpieczonego aluminium, odpornych na korozję wywołaną przez wodorotlenek. Umożliwiają transport do kilkudziesięciu tysięcy litrów substancji na długie dystanse. Wykorzystywane są także pojemniki IBC (Intermediate Bulk Containers), znane również jako paletopojemniki, pojemniki DPPL lub mauzery. Najczęściej mają pojemność 1000 litrów, są wykonane z chemoodpornego tworzywa sztucznego (np. polietylenu). Roztwór wodorotlenku sodu pakowany jest również w beczki (20-200 L) i kanistry (5-25 L) z HDPE (polietylenu o dużej gęstości), odpornego na działanie silnych zasad.
ZASTOSOWANIE
Roztwór wodorotlenku sodu ma wiele zastosowań. W przemyśle chemicznym wykorzystuje się go do syntezy chemikaliów takich jak fosforany sodu. W przemyśle papierniczym znajduje zastosowanie w procesie Krafta (roztwarzanie drewna), w którym wykorzystuje się go do rozpuszczania ligniny i oddzielania celulozy do produkcji papieru. W przemyśle tekstylnym roztwór wodorotlenku sodu wykorzystuje się do obróbki bawełny (merycyzacji), nadając jej połysk i nadając wytrzymałość, oraz do barwienia tkanin. W przemyśle spożywczym roztwór wodorotlenku w niewielkich ilościach działa jako regulator kwasowości (E524), a także jako składnik do mycia butelek, przy obieraniu owoców i warzyw i w produkcji czekolady, kakao, oraz niektórych wypieków. W przemyśle petrochemicznym roztwór NaOH pomaga usuwać zanieczyszczenia siarkowe w procesach rafinacji ropy naftowej oraz neutralizować kwasowe produkty uboczne. Dzięki procesowi saponifikacji tłuszczów i olejów, ta substancja jest również podstawowym składnikiem w produkcji mydeł oraz detergentów. W przemyśle farmaceutycznym roztwór NaOH wykorzystywany jest do produkcji leków i oczyszczania substancji farmaceutycznych. Może również służyć do neutralizacji kwaśnych odpadów oraz w usuwaniu metali ciężkich przy oczyszczaniu wody i ścieków. Jest również odczynnikiem zasadowym w laboratoriach chemicznych.
ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
Wodorotlenek sodu jest klasyfikowany jako “substancja lub mieszanina powodująca korozję metali”, “działanie żrące/podrażniające na skórę” oraz “poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy”, Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (CLP). Wymienione są najważniejsze szkodliwe skutki działania na zdrowie człowieka: działanie żrące na skórę, które powoduje nieodwracalne uszkodzenia skóry (tj. widoczną martwicę naskórka sięgającą aż do skóry właściwej).
Rodzaj Pomocy | Opis |
---|---|
Uwagi ogólne | Nie pozostawiać poszkodowanego bez opieki. Wynieść poszkodowanego z obszaru zagrożenia. Poszkodowanego utrzymywać pod przykryciem, w cieple. Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Zasięgnąć porady lekarza w przypadku pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości lub jeżeli objawy nie ustępują. W przypadku utraty przytomności ułożyć osobę w pozycji bezpiecznej. Nigdy nie podawać niczego doustnie. |
Po narażeniu przez drogi oddechowe | Zapewnić dostęp do świeżego powietrza. W przypadku nieregularnego oddechu lub bezdechu należy natychmiast zgłosić się do lekarza i rozpocząć czynności pierwszej pomocy. W przypadku działania drażniącego na drogi oddechowe należy skonsultować się z lekarzem. Resuscytacji metodą usta-usta należy unikać. Stosować metody alternatywne, najlepiej z tlenem lub aparaturą napędzaną sprężonym powietrzem. |
Po kontakcie ze skórą | W przypadku zanieczyszczenia skóry natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież i przemyć zanieczyszczoną skórę dużą ilością wody. Natychmiast skontaktować się z lekarzem. |
Po kontakcie z oczami | Spłukiwać obficie czystą, świeżą wodą przez co najmniej 10 minut, utrzymując otwarte powieki. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć, nadal płukać. Natychmiast skontaktować się z lekarzem. |
Po narażeniu przez przewód pokarmowy | Przepłukać usta wodą (tylko gdy osoba jest przytomna). NIE wywoływać wymiotów. |
Wskazania dotyczące natychmiastowej pomocy lekarskiej | Leczenie objawowe. |
Wpływ wodorotlenku sodu na środowisko | Roztwór wodorotlenku sodu może wpływać na środowisko naturalne. Nie ulega biodegradacji i może powodować alkalizację wód powierzchniowych oraz gruntowych, co może zaszkodzić organizmom wodnym. Może również alkalizować glebę i powodować poparzenia tkanek roślinnych. Roztwór wodorotlenku sodu należy stosować ostrożnie i zgodnie z przepisami środowiskowymi, przechowywać szczelnie, a w razie wycieku neutralizować za pomocą słabych kwasów. Należy przestrzegać procedur postępowania z substancjami niebezpiecznymi. |
KODY ZAGROŻEŃ
Kategoria | Kod i Opis |
---|---|
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia | H290 Może powodować korozję metali. |
H314 Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. | |
Zwroty wskazujące środki ostrożności | P234 Przechowywać wyłącznie w oryginalnym opakowaniu. |
P260 Nie wdychać pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy. | |
P280 Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy. | |
P301+P330+P331 W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: wypłukać usta. NIE wywoływać wymiotów. | |
P303+P361+P353 W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody lub prysznicem. | |
P305+P351+P338 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. | |
P310 Natychmiast skontaktować się z OŚRODKIEM ZATRUĆ/lekarzem. | |
P405 Przechowywać pod zamknięciem. | |
P501 Zawartość / pojemnik usuwać do obiektu unieszkodliwiania odpadów zgodnie z miejscowymi i krajowymi przepisami. |